Giới thiệu
Hiện nay nhờ có thuốc kháng virus (ARV) mà cuộc sống của người nhiễm HIV được kéo dài hơn. tuy nhiên các thuốc này lại có nhiều tác dụng phụ. Vì vậy chỉ dùng cho bệnh nhân(có chỉ định).Không phải tất cả mọi người nhiễm HIV đều có chỉ định điều trị bằng ARV. Chỉ định điều trị phải dựa vào giai đoạn lâm sàng và số tế bào CD4 hoặc để điều trị dự phòng phơi nhiễm, dự phòng lây truyền mẹ con
Xem hình
Cấp phát thuốc cho bệnh nhân AIDS tại Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS

I: Các thuốc ARV phác đồ bậc 1 hiện có tại Việt Nam.

-   T/Zidovudine

- D4T/Stavudine

- 3TC/Lamivudine

- NVP/Nevirapine

- EFV/Efavirene

- TDF/Tenofovir

 II: Các phác đồ điều trị:

+ Hai phác đồ chính:

 AZT+3TC+NVP

D4T+3TC+NVP

+ 5 phác đồ thay thế điều trị ARV bậc 1:

(1b)D4T+3TC+EFV

 (1d)AZT+3TC+EFV

 (1e)TDF+3TC+NVP

 (1F)TDF+3TC+EFV

 (1g)AZT+3TC+TDF

 III: Tác dụng phụ của thuốc:

Khi dùng các thuốc này bệnh nhân có thể gặp một số tác dụng phụ sau :

  - Buồn nôn. Hay gặp khi dùng các thuốc như : AZT,D4T,TDF. Để hạn chế tác dụng phụ này có thể cho uống thuốc trong bữa ăn

 - Tiêu chảy. Thường gặp khi dùng thuốc TDF. Khi bị tiêu chảy cần bù nước điện giải đầy đủ bằng đường uống (ORS) hoặc đường truyền nếu nặng. Có thể phải dùng các thuốc chống tiêu chảy để hạn chế tiêu chảy tạm thời.

- Đau đầu. Có thể gặp khi dùng phác đồ điều trị có các thuốc như : AZT,3TC. Có thể dùng thuốc giảm đau thông thường như Paracetamol để giảm bớt đau đầu

- Nổi ban đỏ, ngứa khi dùng thuốc. 3TC, EFV, NVP có thể gây dị ứng. Nhẹ thì biểu hiện ban đỏ giải rác,ngứa...hết khi điều trị bằng kháng Histamim. Nhưng cũng có thể bị dị ứng nặng như hội chứng Stevens Johnson,Lyell. Có thể đe doạ tính mạng(gặp khi dùng thuốc EFV,NVP) khi bị dị ứng thuốc nặng cần ngừng thuốc ngay và điều trị tích cực tại các trung tâm ytế có đủ điều kiện.

- Bệnh lý thần kinh ngoại vi : Biểu hiện rối loạn cảm giác ngoại vi, chủ yếu đầu chi đi lại khó khăn thường gặp khi dùng D4T. Cần dùng Vitamim nhóm B liều cao, nếu nặng phải thay thế thuốc.

 - Viêm tuỵ : gặp khi dùng D4T cần dừng ngay thuốc và thay bằng AZT.

- Phân bố lại mỡ : Khi dùng D4T. Biểu hiện tăng tích tụ mỡ ở ngực , bụng, lưng, gáy teo mô mỡ ở cánh tay, cẳng chân , mông, má

- Độc cho gan: Khi dùng NVP, EFV , AZT. Gây huỷ hoại tế bào gan, tăng men gan. Cần ngừng thuốc nếu có tăng men gan gấp 5 lần bình thường.

 - Độc với thần kinh trung ương. Biểu hiện lẫn lộn, rối loạn tâm thần, trầm cảm thường xảy ra khi dùng EFV. Cần dừng và thay thế thuốc khi bệnh nhân có vấn đề về tâm thần và thần kinh.

BS: Ngô Thị Ngọc Lan - Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS