Vắc xin tưởng chừng như sẽ là lựa chọn không thể thiếu của những gia đình có con nhỏ và kể cả nhiều người lớn nhưng từ một số vụ tai biến sau tiêm chủng mà nhiều người đã phân vân, thậm chí tẩy chay vắc xin.
Vắc xin được nhà khoa học Jenner phát minh vào năm 1796, là một thành tựu y học vĩ đại của nhân loại, được coi là vũ khí hữu hiệu nhất để chủ động phòng chống các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Vắc xin được sử dụng để kích thích cơ thể sinh ra miễn dịch chủ động đặc hiệu chống lại một bệnh truyền nhiễm nào đó. Từ khi có vắc xin, thế giới và Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong tiêm chủng, giảm và loại trừ được nhiều căn bệnh nguy hiểm.
Những thành tựu quan trọng của vắc xin và tiêm chủng trên thế giới
- Bệnh Đậu mùa, đã từng giết chết 2 triệu người mỗi năm cho tới cuối những năm 1960 nhưng đã bị quét sạch vào năm 1979, sau những chiến dịch tiêm chủng toàn cầu.
- Số ca mắc bệnh Bại liệt giảm từ trên 300.000 ca/năm giai đoạn những năm 1980 xuống chỉ còn 358 trường hợp năm 2014.
- 2/3 số nước đang phát triển đã loại trừ được uốn ván sơ sinh.
- Số trường hợp tử vong do Sởi được báo cáo giảm từ 2,6 triệu/năm xuống còn 122.000 năm 2012.
- Số tử vong liên quan đến Ho gà đã giảm từ 1,3 triệu ca/năm xuống còn 63.000 vào năm 2013.
- Số mắc Bạch hầu đã giảm từ 80.000 trường hợp năm 1975 xuống còn dưới 10.000 trường hợp như hiện nay.
- Vắc xin phòng Haemophilus influenza B (Hib) đã làm giảm 90% tỷ lệ mắc bệnh Viêm màng não do Hib ở châu Âu trong 10 năm.
- Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng, việc thanh toán bệnh Bại liệt đã giúp chính phủ của các quốc gia tiết kiệm được 1,5 tỷ USD mỗi năm cho chi phí điều trị và phục hồi chức năng. Việc thanh toán bệnh Đậu mùa giúp tiết kiệm được 275 triệu USD mỗi năm cho chi phí chăm sóc y tế trực tiếp.
Những thành tựu về tiêm chủng ở Việt Nam
Chương trình tiêm chủng bắt đầu được triển khai thí điểm ở Việt Nam từ năm 1981 và được mở rộng dần hàng năm. Ban đầu có 6 loại vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm nguy hiểm là Lao, Bạch hầu, Ho gà, Uốn ván, Sởi, Bại liệt. Đến năm 1997 có thêm 04 loại vắc xin tiếp tục được đưa vào triển khai miễn phí trong chương trình tiêm chủng mở rộng của Việt Nam là Viêm gan B, Viêm não Nhật Bản B, Thương hàn, Tả. Năm 2010, vắc xin Hib phòng bệnh Viêm phổi và Viêm màng não mủ do Hib trong thành phần vắc xin phối hợp DPT-VGB- Hib (QUINVAXEM) được triển khai trên toàn quốc (đây là vắc xin thứ 11 được đưa vào tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam). Cuối cùng vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng là vắc xin Rubella được đưa vào sử dụng từ năm 2014.
Chương trình tiêm chủng mở rộng được Bộ Y tế và các tổ chức quốc tế đánh giá là một trong những chương trình y tế công cộng hiệu quả và thành công nhất ở Việt Nam:
- Hơn 1,6 triệu trẻ em, gần 1,7 triệu phụ nữ có thai được bảo vệ hàng năm với khoảng 50 triệu mũi tiêm để phòng 12 bệnh nguy hiểm phổ biến nhất liên quan đến sự sống còn của trẻ em.
- Đã quét sạch và làm biến mất hoàn toàn bệnh đậu mùa từ năm 1979, bệnh bại liệt từ năm 2000.
- Đã loại trừ bệnh uốn ván sơ sinh vào năm 2005.
- Đang thực hiện mục tiêu loại trừ bệnh sởi và giảm tỷ lệ nhiễm viêm gan vi rút B ở trẻ dưới 5 tuổi xuống 1% trước năm 2020.
- Các bệnh truyền nhiễm khác trong chương trình tiêm chủng mở rộng như Bạch hầu, Ho gà, Viêm não nhật bản, Sởi đã giảm một cách ngoạn mục từ hàng trăm đến hàng nghìn lần so với thời kỳ trước tiêm chủng.
Điều gì sẽ xảy ra nếu trẻ không được tiêm chủng?
Đến nay đã có khoảng 30 bệnh truyền nhiễm có vắc xin phòng bệnh và khoảng 190 quốc gia, vùng lãnh thổ đã đưa vắc xin vào sử dụng phổ cập cho người dân. Nếu trẻ không được tiêm chủng, tiêm không đầy đủ hoặc tiêm chủng muộn sẽ rất nguy hiểm, dẫn đến trẻ có nguy cơ cao bị mắc bệnh do không có miễn dịch bảo vệ. Nếu trẻ em không được tiêm chủng thì nguy cơ dịch bệnh quay trở lại là rất lớn, gây nguy hiểm cho sức khỏe trẻ em và toàn thể cộng đồng. Các vắc xin nước ta sử dụng hiện nay đã được Tổ chức Y tế Thế giới công nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý quốc gia về vắc xin. Vì vậy, các vắc xin trong Chương trình tiêm chủng mở rộng là an toàn. Do đó, các bậc cha mẹ, vì sức khoẻ của con em mình hãy đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch các vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng và cả những vắc xin chưa có trong chương trình .
.jpg)
