Trẻ nhỏ ở những tháng, năm đầu đời rất dễ mắc các bệnh truyền nhiễm nếu như không được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch. Khi mắc các bệnh như ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm phổi, viêm màng não, tiêu chảy do Rota virut ….là những tác nhân ảnh hưởng rất lớn tới sức khoẻ, sự phát triển của trẻ và mang lại những lo âu, sợ hãi cho cha mẹ. Không những thế có những bệnh sau khi mắc để lại những di chứng trong suốt cuộc đời của trẻ.
Một số biến chứng nguy hiểm như tắc nghẽn đường hô hấp của bệnh bạch hầu có thể gây tử vong; bệnh ho gà có thể gây viêm phổi, viêm tai giữa. Bệnh bại liệt để lại di chứng liệt không phục hồi suốt đời nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh uốn ván, đặc biệt là uốn ván ở trẻ sơ sinh gây co thắt, co giật các cơ có thể gây gãy xương sống, rối loạn nhịp tim, hôn mê, viêm phổi và có tỷ lệ tử vong cao. Viêm màng não do vi khuẩn Hib (Haemophylus Influenza typ B) có thể tổn thương não, thần kinh, rối loạn tâm thần, điếc và tỷ lệ tử vong từ 5-10%. Bệnh sởi có thể khỏi sau 1 tuần mắc bệnh nhưng biến chứng viêm phổi là nguyên nhân thông thường nhất gây tử vong vì vi rút sởi làm suy yếu hệ miễn dịch. Bệnh Rubella hiện đang lưu hành ở nước ta, đây là bệnh gây nhiều nguy hiểm cho thai nhi. Khi thai phụ nhiễm vi rút rubella trong 3 tháng đầu của thai kỳ, có tới 90% mẹ truyền virut sang thai nhi. Hậu quả là thai nhi có thể bị chết hoặc bị hội chứng rubella bẩm sinh, với những dị tật nặng nề.
Tiêm chủng trong chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) hoàn toàn miễn phí đối trẻ em dưới 1 tuổi, 18 tháng và phụ nữ mang thai. Ngoài ra trẻ nhỏ cũng cần tiêm phòng một số bệnh mà chương trình TCMR không có ví dụ như vắc xin phòng tiêu chảy do Rota virut, phòng bệnh cúm, thuỷ đậu, quai bị….
Việc tiêm chủng phòng bệnh cho trẻ là việc đầu tiên mà cha mẹ cần làm đối với con yêu quý, thiên thần nhỏ bé của cả gia đình.
Lịch tiêm chủng cho trẻ trong chương trình TCMR
Theo Quyết định số 845/QĐ-BYT ngày 17/03/2010 của Bộ Y tế
| Tuổi của trẻ | Vắc xin sử dụng | Phòng bệnh |
| Sơ sinh
| - BCG - Viêm gan B (VGB) mũi 0 trong vòng 24 giờ | - Lao - Viêm gan siêu vi B |
| 2 tháng
| - DPT-VGB-Hib mũi 1 ( 5 trong 1) - OPV lần 1 | - Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà, Viêm gan siêu vi B vàViêm màng não mủ, viêm phổi do Hib - Bại liệt |
| 3 tháng
| - DPT-VGB-Hib mũi 2 ( 5 trong 1) - OPV lần 2 | - Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà, Viêm gan siêu vi B vàViêm màng não mủ, viêm phổi do Hib - Bại liệt |
| 4 tháng
| - DPT-VGB-Hib mũi 3 ( 5 trong 1) - OPV lần 3 | - Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà, Viêm gan siêu vi B vàViêm màng não mủ, viêm phổi do Hib - Bại liệt |
| 9 tháng | - Sởi mũi 1 | - Sởi |
| 18 tháng
| - DPT mũi 4 - Sởi mũi 2 | - Bạch hầu, Uốn ván, Ho gà - Sởi |
Để phòng bệnh uốn ván sơ sinh cho trẻ và uốn ván cho mẹ,phụ nữ khi mang thai cần được tiêm chủng vắc xin uốn ván theo lịch sau:
| Vắc-xin uốn ván | Lịch tiêm |
| Mũi 1 | Tiêm sớm khi có thai lần đầu hoặc nữ trong tuổi sinh đẻ tại vùng nguy cơ cao |
| Mũi 2 | Ít nhất 1 tháng sau mũi 1 |
| Mũi 3 | Ít nhất 6 tháng sau mũi 2 hoặc kỳ có thai lần sau |
| Mũi 4 | Ít nhất 1 năm sau mũi 3 hoặc kỳ có thai lần sau |
| Mũi 5 | Ít nhất 1 năm sau mũi 4 hoặc kỳ có thai lần sau |
(Lịch tiêm vắc xin uốn ván này cũng áp dụng cho mọi người muốn phòng bệnh uốn ván, đặc biệt những ai bị vết thương)
Lịch tiêm các vắc-xin ngoài chương trình TCMR (phụ huynh phải trả phí)
- Đối với trẻ dưới 1 tuổi, cần cho trẻ uống vắc-xin phòng bệnh tiêu chảy do Rotavirut ( 2- 3 liều) từ khi trẻ 2 tháng tuổi và vắc-xin phòng bệnh Cúm tiêm cho trẻ khi 6 tháng tuổi.
- Khi trẻ trên 1 tuổi, trẻ cần tiêm chủng phòng các bệnh như Thuỷ đậu, Quai bị, Rubella, viêm não Nhật bản, Viêm gan siêu vi A.
- Khi trẻ trên 2 tuổi có các loại vắc-xin phòng các bệnh thương hàn, viêm màng não do não mô cầu, viêm phổi - viêm màng não do phế cầu.
- Các bé gái từ 9 tuổi đến nữ 26 tuổi có thể tiêm vắc-xin phòng bệnh ung thư cổ tử cung.
- Đối với vắc-xin phòng bệnh sốt vàng, cần tiêm chủng khi đi đến các vủng lưu hành bệnh.
- Khi bị súc vật nghi dại cắn, cần đến ngay các phòng tiêm chủng để được tiêm chủng phòng bệnh dại.
- Để phòng hội chứng rubella bẩm sinh, phụ nữ nên tiêm vắc-xin phòng bệnh Sởi – Quai bị - Rubella hoặc vắc xin Rubella rước khi mang thai 3 tháng.
Phản ứng sau tiêm
Tiêm chủng là biện pháp phòng bệnh khá an toàn, tuy vậy một số phản ứng sau tiêm chủng có thể xảy ra, cần được theo dõi, phát hiện và xử trí sớm để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ, người được tiêm chủng. Phản ứng sau tiêm chủng thường là nhẹ như sốt, sưng đỏ, đau tại chỗ tiêm. Phản ứng nặng rất hiếm gặp, thường có thể là phản ứng trùng hợp ngẫu nhiên vì nó có thể xảy ra ngay cả khi không tiêm chủng. Các phản ứng này phải được điều trị bởi các bác sỹ chuyên khoa.
Một số phản ứng nhẹ, thường gặp và cách xử trí
| Phản ứng | Cách xử trí |
| Phản ứng tại chỗ sưng, đỏ , đau |
|
| Sốt> 380C |
|
| Phản ứng toàn thân (dễ bị kích thích, cảm giác khó chịu): Phát ban, ói, quấy khóc khóc, tiêu chảy, nhức đầu…. |
|
* Liều dùng Paracetamol: 15mg/ kg trọng lượng cơ thể, cách 4 giờ 1 lần, tối đa 4 lần trong 24 giờ.
Theo dõi trẻ sau tiêm chủng
Sau khi tiêm chủng trẻ cần được ở lại cơ sở tiêm chủng ít nhất 30 phút để theo dõi các phản ứng sau tiêm. Trong thời gian này có thể xảy ra các phản ứng quá mẫn cấp (dị ứng nặng), sốc phản vệ đối với tất cả các vắc xin, giảm trương lực, giảm phản xạ, khóc thét dai dẳng (khi tiêm vắc xin DPT có thành phần ho gà toàn tế bào).
Sau khi tiêm trẻ được chăm sóc như bình thường tuy nhiên cần được quan tâm, theo dõi về sức khoẻ trẻ ít nhất 24 giờ tại nhà.
Nếu trẻ có các biểu hiện bất thường như sốt cao > 390C, bú ít, co giật, khóc thét, khóc dai dẳng không dứt, khò khè - khó thở, tím tái, nổi mẫn đỏ, sưng to nơi tiêm …, các bà mẹ cần:
· Đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc điều trị
· Thông báo cho cơ sở đã tiêm vaccin về trường hợp phản ứng vắc-xin này./.
.jpg)
