Việc không phân loại và xử lý rác thải làm gia tăng nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) phát sinh ngày càng lớn, gây ô nhiễm môi trường, thất thoát tài nguyên, lãng phí tài nguyên đất, làm tăng chi phí xử lý chất thải của cả Nhà nước và người dân. Phân loại CTRSH giúp giảm đi một lượng rác thải ra môi trường, giảm ô nhiễm, tiết kiệm nhiều khoản chi phí khác như thu gom, vận chuyển và xử lý. Mang lại nguồn kinh tế lớn từ các chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế. Chất thải thực phẩm được sử dụng làm phân bón, thức ăn chăn nuôi.. Việc phân loại rác tại nguồn không khó, hành động nhỏ này ai cũng làm được nhưng lại mang một ý nghĩa lớn góp phần bảo vệ môi trường.
Hưởng ứng Chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn năm 2024, Theo Điều 75, Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định: Chất thải rắn sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại theo nguyên tắc:
UBND cấp tỉnh quyết định việc phân loại cụ thể chất thải rắn sinh hoạt khác trên địa bàn theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường; có chính sách khuyến khích việc phân loại riêng chất thải nguy hại trong chất thải sinh hoạt phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân.
Tại đô thị, hộ gia đình, cá nhân phải chứa, đựng chất thải rắn sinh hoạt sau khi thực hiện phân loại vào các bao bì để chuyển giao. Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng, tái chế hoặc cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển. Chất thải thực phẩm được chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển; có thể được sử dụng làm phân bón hữu cơ, làm thức ăn chăn nuôi.Chất thải rắn sinh hoạt khác được chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển.
Tại nông thôn, sau khi phân loại, hộ gia đình, cá nhân phát sinh chất thải rắn sinh hoạt, thực hiện quản lý như sau: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được chuyển giao cho tổ chức, cá nhân tái sử dụng, tái chế hoặc cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển. Chất thải thực phẩm được khuyến khích tận dụng tối đa để làm phân bón hữu cơ, làm thức ăn chăn nuôi; hoặc chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển. Chất thải rắn sinh hoạt khác phải được chứa, đựng trong bao bì theo quy định và chuyển giao cho cơ sở có chức năng thu gom, vận chuyển.
Nhận diện và phân loại chi tiết chất thải rắn sinh hoạt
Nhóm 1: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế
Giấy thải: Hộp, túi, lọ, ly, cốc giấy loại bỏ nước, dung dịch chứa bên trong. Thu gọn, ép dẹt, giảm kích thước, thể tích
Sách, truyện, vở, báo cũ, giấy viết,…thùng, bìa carton; lõi giấy vệ sinh, giấy bọc gói, bì thư, biên lai, khay đựng trứng bằng giấy,… các loại bao bì giấy khác không nhiễm bẩn loại bỏ nước, dung dịch chứa bên trong. Thu gọn, ép dẹt, giảm kích thước, thể tích
Nhựa thải: Bao bì nhựa đựng thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, sản phẩm dùng trong gia dụng, nông nghiệp, y tế,…(không bao gồm bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật, axit, dầu mỡ công nghiệp, chất tẩy rửa có thành phần nguy hại) tháo nắp, loại bỏ nước, dung dịch hoặc sản phẩm chứa đựng bên trong. Thu gọn, giảm kích thước, thể tích. Các loại ghế nhựa, thau, chậu nhựa; ly, cốc nhựa loại bỏ sản phẩm chứa đựng bên trong
Kim loại thải: Bao bì nhôm, sắt hoặc kim loại khác đựng thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, sản phẩm dùng trong gia dụng, nông nghiệp, y tế,…(không bao gồm bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật, dầu mỡ công nghiệp, chất tẩy rửa có thành phần nguy hại) loại bỏ sản phẩm chứa đựng bên trong. Thu gọn, giảm kích thước, thể tích. Đồ dùng nhà bếp bằng kim loại: xoong, nồi, niêu, ấm nước, bếp gas, vật dụng nhỏ như bát, đĩa, thìa, dĩa,…; các loại vật dụng kim loại thải khác) loại bỏ sản phẩm chứa đựng bên trong. Thu, xếp gọn các vật sắc nhọn để tránh gây thương tích trong quá trình phân loại, thu gom và xử lý.
Thủy tinh thải
Chai, lọ thuỷ tinh đựng bia, rượu, đập, gây vỡ. thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, sản phẩm dùng trong gia dụng, nông nghiệp, y tế… (không bao gồm bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật, axit, dầu mỡ công nghiệp, chất tẩy rửa có thành phần nguy hại) tháo nắp, loại bỏ sản phẩm chứa đựng bên trong. Thu, xếp gọn, hạn chế va Chai, lọ thuỷ tinh đựng bia, rượu, đập, gây vỡ.
Bình hoa, đồ trang trí bằng thủy tinh, pha lê loại bỏ sản phẩm chứa đựng bên trong; tái sử dụng với đồ vật còn nguyên vẹn. Thuỷ tinh thải khác thu, xếp gọn các vật sắc nhọn để tránh gây thương tích trong quá trình phân loại, thu gom và xử lý.
Vải, đồ da: Quần áo, phụ kiện; giày, dép, vali; chăn, màn, rèm cửa bằng vải,… (không dính thuốc bảo vệ thực vật, axit, dầu mỡ công nghiệp, chất tẩy rửa có thành phần nguy hại) tái sử dụng đối với các đồ vật sạchl, thu gọn
Đồ gỗ: Đồ chơi; vật trang trí, đồ gia dụng, hộp, khay,…bằng gỗ tái sử dụng đối với vật dụng còn nguyên vẹn. Thu gọn, giảm kích thước, thể tích đối với các vật dụng đã bị hư hỏng để tái chế.
Cao su: Đồ chơi bằng cao su tái sử dụng đối với đồ chơi còn nguyên vẹn. Thu gọn, giảm kích thước, thể tích đối với đồ chơi đã bị hư hỏng để tái cth. Săm, lốp, vật dụng bằng cao su các loại: Bó gọn.
Thiết bị điện, điện tử thải bỏ: Các thiết bị điện, điện tử nhỏ như: máy ảnh và máy ghi hình; điện thoại di động và điện thoại để bàn; dây cáp và phụ kiện máy tính; bảng điều khiển trò chơi; đồ chơi điện tử; máy tính toán cầm tay; bàn phím; máy tính xách tay và máy tính bảng; máy nhắn tin; bộ đàm, đèn led, đèn halogen,… máy tính để bàn và màn hình; máy fax; máy in và máy quét; dàn âm thanh và loa; tivi; máy đánh chữ; đầu đĩa VCR/DVD, tấm quang năng,… tủ lạnh, tủ đông, máy điều hòa, máy rửa bát, máy giặt, quạt điện, quạt sưởi, bếp điện, bếp từ, lò nướng, nồi cơm điện,…giữ nguyên hình dạng, không tháo rời.
Nhóm 2: Chất thải thực phẩm
Thức ăn thừa, thực phẩm hết hạn sử dụng cần đựng, chứa trong vật đựng, túi, bao bì,…kín, không rò rỉ, ngăn ngừa mùi phát tán. Các loại rau, củ, quả, trái cây và các phần thải bỏ sau khi sơ chế, chế biến món ăn, các sản phẩm bỏ đi từ thị gia súc, gia cầm, thủy, hải sản được đựng, chứa trong vật đựng, túi, bao bì,…kín, không rò rỉ, ngăn ngừa mùi phát tán.
Nhóm 3: Chất thải rắn sinh hoạt khác
Chất thải nguy hại: Bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật, axit thải, dung môi thải, kiềm thải, dầu mỡ công nghiệp, chất tẩy rửa có thành phần nguy hại, bình gas mini,…từ hoạt động sinh hoạt; sơn, mực, chất kết dính (loại có các thành phần nguy hại trong nguyên liệu sản xuất); găng tay, giẻ lau dính dầu, hóa chất; kim tiêm, khẩu trang, bông băng bị nhiễm khuẩn từ người bệnh bảo đảm được đựng, chứa trong vật đựng, túi, bao bì… để an toàn, tránh phát tán chất thải nguy hại ra ngoài môi trường. Thu, xếp gọn các vật sắc nhọn (như kim tiêm) để tránh gây thương tích trong quá trình phân loại, thu gom và xử lý.
Các loại bóng đèn huỳnh quang thải; thủy tinh hoạt tính thải; nhiệt kế chứa thuỷ ngân thải không đập vỡ. Trường hợp bị vỡ thì lưu giữ bảo đảm an toàn tránh gây thương tích, ngăn ngừa phát tán thủy ngân trong quá trình phân loại, thu gom và xử lý.
Các loại pin, ắc quy thải: Giữ nguyên hình dạng, không tháo rời.
Chất thải cồng kềnh: Tủ, bàn ghế, sofa, giường, nệm, cũ hỏng,… thu gọn, giảm kích thước, thể tích. Trường hợp tháo dỡ thì chất thải sau đó được phân loại vào các nhóm chất thải tương ứng. Tủ sắt, khung cửa, cánh cửa,... thu gọn, giảm kích thước, thể tích. Trường hợp tháo dỡ thì chất thải sau đó được phân loại vào các nhóm chất thải tương ứng. Cành cây, gốc cây,… thu gọn, giảm kích thước, thể tích
Chất thải còn lại khác như vỏ các loại hạt macca, óc chó, hạt điều, dừa, vỏ trứng, xơ dừa, rơm, trấu,…từ hoạt động sinh hoạt. Chiếu cói; chiếu tre, trúc; gối mây, tre,…; lông gia súc, gia cầm,…; bã các loại: cà phê, trà (túi trà), bã mía, xác mía, lõi ngô (cùi bắp),…; chất thải từ làm vườn từ hộ gia đình như lá, rễ, cành cây nhỏ, cỏ, hoa,… thu gọn, giảm kích thước, thể tích.
Tã, bỉm, băng, giấy vệ sinh, giấy ăn đã sử dụng; giấy ướt đã sử dụng; bông tẩy trang, khẩu trang,…; các loại hộp xốp; các loại sản phẩm nhựa sử dụng một lần; Bã kẹo cao su, đầu lọc thuốc lá,…; Bóng bay, băng keo dán, tăm bông tai, tăm chỉ kẽ răng; Vỏ thuốc,…) Thu gọn, giảm kích thước, thể tích, bảo đảm tránh rơi vãi. Giày, dép nhựa, thước kẻ, muôi (vá), thìa (muỗng) bằng nhựa; Bút, bật lửa đã hết gas, bàn chải đánh răng, vỏ tuýp, hộp kem đánh răng,…; Các loại nhựa thải khác bỏ gọn.
Phân động vật cảnh; xác động vật cảnh chết không do dịch bệnh,… Chứa trong vật đựng kín, không rò rỉ, ngăn ngừa phát tán mùi.
Vỏ cứng các loài thuỷ, hải sản; Xỉ than từ hoạt động sinh hoạt,…; Gốm, sành, sứ thải…Thu gọn, giảm thể tích, bảo đảm tránh rơi vãi.
Chi phí thu gom, vận chuyển xử lý chất thải rắn sinh hoạt được quy định:
Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế, chất thải nguy hại phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân đã được phân loại riêng thì không phải chi trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý
Trường hợp hộ gia đình, cá nhân không phân loại hoặc phân loại không đúng quy định thì phải chi trả giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý như đối với chất thải rắn sinh hoạt khác.
Lê Lành (Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường)
.jpg)
