Bệnh liên cầu lợn (Streptococcus suis) không chỉ là mối đe dọa với ngành chăn nuôi mà còn tiềm ẩn nguy cơ lây sang người, gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Nguyên nhân phổ biến là do tiếp xúc với lợn bệnh hoặc tiêu thụ thịt lợn chưa được nấu chín kỹ.
1. Thịt lợn nhiễm bệnh – nguy cơ tiềm tàng đối với người tiêu dùng
- Streptococcus suis là cầu khuẩn Gram dương với khoảng 35 týp huyết thanh; trong đó, týp 2 là tác nhân chủ yếu gây bệnh cho người và lợn.
- Ở lợn, bệnh biểu hiện dưới dạng viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm nội tâm mạc, viêm khớp và có thể lan thành dịch.
- Người có thể nhiễm bệnh qua:
+ Ăn tiết canh, lòng sống hoặc tái - phổ biến và nguy hiểm nhất.
+ Tiếp xúc với lợn bệnh hoặc sản phẩm từ lợn bệnh qua vết xước, vết thương hở.
+ Ăn thịt lợn nhiễm bệnh nhưng chưa nấu chín kỹ, đây là đường lây ít phổ biến hơn nhưng vẫn nguy hiểm.
+ Tăng cường nhận thức và thực hành an toàn vệ sinh thực phẩm chính là bảo vệ bản thân và cộng đồng.
2. Biểu hiện lâm sàng và biến chứng của liên cầu lợn ở người
2.1. Giai đoạn khởi phát cấp tính
- Thời gian ủ bệnh từ 1-3 ngày, có thể kéo dài tới 10 ngày.
- Triệu chứng ban đầu có thể gồm:
- Sốt cao, rét run
- Mệt mỏi, đau mỏi người
- Đau đầu, buồn nôn, nôn
- Đau bụng, tiêu chảy
- Có thể xuất hiện mê sảng, ngủ gà hoặc hôn mê
- Nhiễm khuẩn huyết nặng có thể dẫn đến xuất huyết dưới da và ban hoại tử lan rộng ở mặt, ngực, chân, tay, hoại tử đầu chi.
2.2. Giai đoạn toàn phát
Người bệnh có thể tiến triển theo hai thể lâm sàng chính:
- Viêm màng não mủ
- Có hội chứng màng não: đau đầu, nôn, cứng gáy; dấu hiệu Kernig dương tính
- Lú lẫn, hôn mê, kích động hoặc co giật
- Dịch não tủy đục
Nhiễm khuẩn huyết kèm sốc nhiễm khuẩn
- Hạ huyết áp nghiêm trọng (huyết áp tối đa < 90 mmHg hoặc giảm từ 40 mmHg so với bình thường)
- Nhịp tim nhanh (> 100 lần/phút), mạch khó bắt
- Vã mồ hôi, lạnh đầu chi, nổi vân tím da
- Thiểu niệu hoặc vô niệu
- Các biến chứng khác có thể gặp: xuất huyết, suy thận cấp, suy hô hấp cấp (ARDS), viêm mô tế bào, tắc mạch đầu chi.
3. Biện pháp phòng tránh hiệu quả
Để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình khỏi nguy cơ nhiễm liên cầu khuẩn lợn, người dân cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sau theo khuyến cáo của Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế:
- Không giết mổ hoặc tiêu thụ lợn mắc bệnh, lợn chết. Đảm bảo thịt lợn đã được kiểm dịch đầy đủ
- Không ăn tiết canh lợn, các món ăn tái, sống từ lợn không đảm bảo vệ sinh.
- Dùng phương tiện bảo hộ lao động như găng tay, ủng, kính bảo vệ mắt; rửa tay kỹ trước và sau khi chế biến thịt lợn, đặc biệt khi xử lý lợn bệnh hoặc chết.
- Bảo đảm dụng cụ chế biến sạch, phân biệt dụng cụ dùng cho thịt sống và thịt chín.
- Giữ vệ sinh môi trường chăn nuôi: chuồng trại sạch sẽ, khử khuẩn thường xuyên; không mua bán, vận chuyển lợn bệnh.
- Khi có dấu hiệu nghi nhiễm, chẳng hạn sốt cao, đau đầu, rối loạn nhận thức sau khi tiếp xúc hoặc ăn thịt lợn không đảm bảo, cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
