Tật khúc xạ học đường là một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay ở lứa tuổi học sinh, trong đó phổ biến nhất là cận thị. Người bị cận thị khó khăn khi nhìn các vật ở xa, khi nhìn vật từ xa có thể gây mỏi mắt và nhức đầu. Nếu cận thị nặng, võng mạc của mắt có thể mỏng đi, gây tổn thương đến mắt. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc này, tuy nhiên chăm sóc mắt học đường không đúng cách, phát hiện trễ trẻ mắc tật khúc xạ là những nguyên nhân làm số trẻ mắc tật khúc xạ học đường đang ngày một nhiều.
Triệu chứng sớm của tật khúc xạ
Biểu hiện sớm của tật khúc xạ là nhìn mở ở khoảng cách xa, gần hoặc cả hai. Nhức đầu có thể do trương lực cơ mi bù trừ quá mức hoặc nheo mắt và cau mày kéo dài. Tật khúc xạ có thể góp phần gây mỏi mắt (mắt khó chịu và mệt mỏi), trong đó nhìn chằm chằm quá nhiều (ví dụ: nhìn vào màn hình máy tính) có thể dẫn đến khô bề mặt mắt, gây kích ứng mắt, ngứa, mỏi thị giác, cảm giác dị vật và đỏ mắt. Mỏi mắt khi đọc và nháy mắt nhiều hoặc dụi mắt là triệu chứng tật khúc xạ ở trẻ em. Điều này làm giảm khả năng tập trung, góp phần ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày cũng như hiệu quả học tập của trẻ.
Nguyên nhân gây ra tật khúc xạ học đường
Tật khúc xạ ở lứa tuổi học đường do nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có hai nguyên nhân chính là di truyền và môi trường
Di truyền: Yếu tố di truyền khó phòng tránh và chiếm tỷ lệ thấp. Trẻ em có cha mẹ bị tật khúc xạ dễ mắc hơn.
Môi trường: Môi trường là yếu tố lớn nhất gây tật khúc xạ. Phần lớn trẻ bắt đầu bị cận khi đến tuổi đi học, do thói quen sinh hoạt và học tập không tốt như đọc sách trong điều kiện thiếu sáng và lạm dụng thiết bị điện tử
Nguyên nhân khác: Các nguyên nhân khác bao gồm lão hóa thể thủy tinh, tổn thương mắt, vệ sinh mắt sai cách, tuổi tác và tiếp xúc ánh sáng mạnh như tia lửa hàn
Phòng tật khúc xạ học đường
Bảo vệ và vệ sinh mắt: Giữ vệ sinh mắt hàng ngày
Ngồi học đúng tư thế: Đảm bảo khoảng cách từ mắt đến sách vở là 25 - 30cm
Tư thế ngồi: Cột sống thẳng đứng, vuông góc với mặt ghế ngồi, hai chân thoải mái, hai tay đặt đúng điểm tựa.
Ánh sáng và thiết bị học tập: Phòng học đủ ánh sáng, bàn ghế đạt chuẩn, đèn đặt phía đối diện tay cầm bút.
Hạn chế thời gian đọc và sử dụng thiết bị điện tử: Không đọc sách, xem tivi, chơi điện tử quá 2 giờ liên tục.
Chế độ sinh hoạt: Tuân thủ đầy đủ chế độ giải lao, vui chơi và dinh dưỡng hợp lý, tham gia các hoạt động ngoài trời mỗi ngày tối thiểu 2 tiếng.
Dinh dưỡng: Ăn nhiều rau xanh, trái cây để đảm bảo đủ vitamin; ngủ đủ 8 - 10 tiếng mỗi ngày.
Khám mắt định kỳ: Định kỳ ít nhất 6 tháng, khám mắt tại các cơ sở chuyên khoa để phát hiện sớm tật khúc xạ và điều chỉnh kính hợp lý.
Sử dụng kính đúng cách: Đeo kính đúng bệnh hoặc xem xét việc phẫu thuật để phòng, chống bệnh nhược thị và các hậu quả sau này.
Tật khúc xạ học đường là một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập và phát triển của trẻ em. Việc nhận thức và phòng ngừa từ sớm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe thị giác cho các em. Bên cạnh đó, phụ huynh và nhà trường cũng cần hợp tác chặt chẽ, chú trọng việc giáo dục và tạo môi trường học tập lành mạnh, đảm bảo ánh sáng và điều kiện học tập đúng chuẩn cho trẻ.
Theo số liệu thống kê của Bệnh viện Mắt Hà Nam, số lượng trẻ (06 đến 18 tuổi) đến khám tại viện trong 03 năm gần nhất dao động từ 2.700 - 2.820 trẻ; số trẻ được phát hiện tật khúc xạ tại bệnh viện chỉ khoảng 576 trẻ (chiếm khoảng 1,5% số trẻ mắc tật khúc xạ trên địa bàn). Tại Bệnh viện Mắt Hà Nam, trẻ được thăm khám đầy đủ 10 bước đúng chuẩn quy trình khám tật khúc xạ quốc tế với các nhân viên y tế, bác sỹ có trình độ chuyên môn sâu về khúc xạ nhãn khoa cùng hệ thống máy móc khúc xạ hiện đại, chính xác. Ngoài ra, trẻ và phụ huynh sẽ được tư vấn kiểm soát tiến triển cận thị, giúp làm giảm nguy cơ phát triển các bệnh về mắt gây suy giảm thị lực nghiêm trọng, gây mất thị lực và mù lòa. Kiểm soát tiến triển cận thị là một quá trình lâu dài và mục đích chính của nó là giúp hạn chế được tối đa những biến chứng có thể xảy ra liên quan tới tật cận thị đặc biệt là cận thị cao như đục thủy tinh thể, bong võng mạc, glôcôm - những bệnh lý gây suy giảm nghiêm trọng về thị lực nếu không được điều trị kịp thời.
Với mong muốn quản lý, phát hiện sớm, điều trị kịp thời cho học sinh từ 06-18 tuổi, bắt đầu từ năm 2023, Bệnh viện Mắt Hà Nam phối hợp với ngành giáo dục và đào tạo tổ chức các lớp tập huấn về chăm sóc mắt cho giáo viên các trường tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông trên địa bàn. Bệnh viện đã phối hợp với các trường khám, sàng lọc và phát hiện sớm tật khúc xạ cho học sinh. Tháng 01 năm 2025, Bệnh viện Mắt Hà Nam đã trang bị máy khúc xạ cầm tay, thiết bị gọn nhẹ thuận tiện mang theo người, máy được thiết kế để nhanh chóng phát hiện thị lực bất thường ở trẻ từ 06 -18 tuổi, dễ dàng áp dụng tại cơ sở khi khám, sàng lọc và phát hiện sớm tật khúc xạ cho học sinh tránh bỏ sót các trường hợp bệnh lý khúc xạ, từ đó giúp hàng nghìn học sinh phát hiện sớm tật khúc xạ, đặc biệt cận thị, tổ chức tư vấn, điều trị sớm góp thiết thực và hiệu quả trong công tác kiểm soát khúc xạ học đường.
Bệnh viện Mắt Hà Nam
