Câu 1: Hút thuốc lá/thuốc lào gây ra những bệnh gì?
Hút thuốc gây ra rất nhiều bênh mãn tính như ung thư phổi và các dạng ung thư khác; bệnh tim mạch, đường hô hấp, viêm phế quản mãn tính và viêm phổi.
Việc hút thuốc ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn ở người hút thuốc. Hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ loãng xương, các bệnh về răng, sức khoẻ tình dục, bệnh về mắt, loét dạ dày tá tràng.
Câu 2: Hút thuốc lá/thuốc lào ảnh hưởng thế nào đến nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp?
Hút thuốc gây tổn thương các tế bào phổi và làm giảm khả năng chống nhiễm khuẩn của phổi. Sự tổn thương của các tế bào phổi có thể dẫn đến các bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Người hút thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 23 lần so với người không hút thuốc.
Hút thuốc cũng gây nên những bệnh đường hô hấp khác như viêm phế quản mãn tính và viêm phổi. Những người hút thuốc dễ bị mắc bệnh đường hô hấp trên và dưới hơn so với người bình thường. Chức năng phổi ở những người hút thuốc cũng sẽ suy giảm nhanh hơn.
Câu 3: Hút thuốc lá/thuốc lào ảnh hưởng thế nào đến nguy cơ mắc các bệnh tim mạch?
Hầu hết các trường hợp bệnh tim mạch và đột quỵ đều do xơ cứng động mạch. Hút thuốc đẩy nhanh quá trình này, kể cả ở những người trẻ. Khói thuốc lá làm tổn thương trật tự tế bào trong mạch máu và tim, gây sưng mạch và ngăn dòng máu mang oxy đến tim. Hút thuốc cũng làm tăng nguy cơ xuất hiện khối máu đông, có thể dẫn đến cơn đau tim hoặc đột quỵ.
Một điều may mắn là nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và đột quỵ sẽ giảm khi bỏ thuốc. Một năm sau khi bỏ thuốc, nguy cơ bệnh mạch vành sẽ giảm xuống một nửa và sau 15 năm, nguy cơ giảm xuống như một người chưa từng hút thuốc. Một người dừng hút thuốc 5 đến 15 năm thì nguy cơ bị đột quỵ giảm xuống như một người bình thường.
Câu 4: Hút thuốc lá/ thuốc lào gây bệnh khí phế thũng như thế nào?
Hút thuốc gây tổn thương mô phổi. Các mô bị tổn thương do hút thuốc sẽ gây nên tình trạng phổi tắc nghẽn mãn tính, đôi khi gọi là khí phế thũng.
Với bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, đường hô hấp và các phế nang mất khả năng đàn hồi. Vì vậy, việc đưa khí vào và ra phổi sẽ khó khăn hơn. Những thay đổi này diễn ra chậm theo thời gian nên người hút thuốc chỉ nhận ra điều này khi đã quá muộn.
Câu 5: Hút thuốc lá/ thuốc lào ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở phụ nữ như thế nào?
Những người phụ nữ hút thuốc sẽ khó có thai hơn hoặc có nguy cơ bị vô sinh. Những người hút thuốc trong thời gian mang thai có nhiều nguy cơ có biến chứng thai sản, ví dụ nhau thai phát triển quá gần vào cửa tử cung.
Ngoài các biến chứng có thể gặp, những phụ nữ hút thuốc trong thời gian mang thai đều có nguy cơ sảy thai, sinh non, sinh thiếu cân, thai chết lưu và tử vong trẻ sơ sinh.
Câu 6: Thế nào là nghiện Ni-cô-tin?
Ni-cô-tin là chất gây nghiện tự nhiên được tìm thấy trong thuốc lá. Ni-cô-tin có những đặc điểm sau của một chất gây nghiện:
- Hành vi của người hút bị điều khiển bởi một chất gây ra những thay đổi về cảm xúc, đầu tiên là do những tác dụng của chất này lên não.
- Những người hút thuốc tiếp tục sử dụng chất này.
Người hút thuốc sẽ dần quen với thuốc lá và tăng dần lượng dùng để đạt được cảm giác khi hút thuốc.
Câu 7: Chỉ hút thuốc ít có gây hại đến sức khoẻ không?
Một số người tin rằng chỉ hút thuốc ít khi giao tiếp hoặc chỉ hút ít điếu trong vòng 1 ngày sẽ không gây hại. Thực ra không phải vậy. Nguy cơ mắc các bệnh tật do hút thuốc sẽ tăng lên cùng với lượng khói thuốc và thời gian mà một người hút thuốc, một điều quan trọng là không có mức an toàn cho việc hút thuốc.
Bất kỳ khi nào khói thuốc lá tiếp xúc với tế bào sống, tế bào đó đã bị tổn thương. Khi một người hít khói thuốc vào, luồng khói tiếp xúc với phổi và gây tổn thương các mô phổi. Ni-cô-tin trong khói thuốc nhanh chóng được hấp thu vào máu. Trong khoảng 10 giây, ni-cô-tin bắt đầu ảnh hưởng lên não. Ni-cô-tin nhanh chóng làm tăng nhịp tim và huyết áp và ngăn dòng máu chảy về tim. Ni-cô-tin cũng làm giảm nhiệt độ da và hạn chế máu tới nuôi tay và chân.
Câu 8: Hút thuốc là và thuốc lào thì cái nào có hại hơn?
Hàm lượng chất gây nghiện và chất có hại trong thuốc lào cao hơn thuốc lá. Hút thuốc lào và thuốc lá đều độc hại gây nguy hiểm cho sức khoẻ của người hút.
Câu 9: Có gì khác nhau giữa hút thuốc lá chủ động và hút thuốc lá thụ động?
Hút thuốc chủ động là khi một người tự đưa lên miệng điếu thuốc đang cháy và hút thuốc rồi nhả khói ra xung quanh. Còn hút thuốc lá thụ động là hít phải khói thuốc được nhả ra từ người hút thuốc hoặc khói thuốc toả ra từ đầu điếu thuốc đang cháy.
Với người không hút thuốc, họ sẽ hút thuốc thụ động qua khói toả ra từ đầu điếu thuốc đang cháy của người hút và khói do người hút thở ra. Còn với người hút thuốc, ngoài khói họ hít vào, họ cũng hít phải khói từ đầu điếu thuốc mà họ đang hút toả ra.
Câu 10: Hít phải khói thuốc có nguy hiểm hơn?
Hít phải khói thuốc với những người không hút thuốc rất nguy hiểm. Khói thuốc toả ra từ đầu điếu thuốc chưa đi qua đầu lọc của điếu thuốc chứa nhiều chất độc cao gấp 21 lần so với khói thuốc thở ra từ người hút. Hơn nữa nó có thể tồn tại trong không khí tới 2 giờ ngay cả khi không còn nhìn và ngửi thấy. Như vậy, khói thuốc do đầu mẩu thuốc toả ra và người hút thở ra không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người đang có mặt khi người khác hút thuốc mà còn ảnh hưởng tới người bước vào phòng mà trước đó vừa có người hút thuốc.
Rất nhiều nhà khoa học đã chứng minh, dù tiếp xúc với khói thuốc ít hay nhiều nhưng nếu đã tiếp xúc với khói thuốc thì nguy cơ mắc các bênh nguy hiểm là như nhau.
Câu 11: Hít phải khói thuốc có thể mắc bệnh gì?
Hít phải khói thuốc cũng giống như hút thuốc sẽ có thể mắc các bệnh sau: rụng tóc, cao răng, sâu răng, ung thư da, khí phế thũng, ung thư phổi và cơ quan khác, chuyển màu da ngón tay, bệnh vảy nến, đục nhân mắt, nếp nhăn, điếc, loãng xương, bệnh tim mạch, ung thư tử cung và xảy thai, biến dạng tinh trùng, bệnh buerger (bệnh viêm tắc mạch máu chi).
Câu 12: Tôi có thể bị ung thư phổi do hút thuốc lá thụ động không?
Hít phải khói thuốc lá là một trong những nguyên hàng đầu khiến những người không hút thuốc mắc phải ung thư phổi. Bất kỳ ai khi phải tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc lá/thuốc lào thì có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn 8 lần so với người không phải tiếp xúc với khói thuốc.
Câu 13: Nếu đang hút thuốc mà bị yêu cầu ngừng hút, tôi sang hút ở phòng khác (trong nhà) thì không ảnh hưởng tới người khác đúng không?
Câu trả lời là Không.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ rõ rằng, trong nhà, mặc dù hút thuốc ở phòng khác, vẫn không an toàn cho những phòng còn lại. Để có môi trường sống an toàn, những người hút thuốc lá nếu không thể tự giác bỏ thuốc thì cũng không được phép hút trong nhà.
Tốt nhất là yêu cầu người hút không hút thuốc trong nhà, mà ra hẳn những khu vực bên ngoài, để không ảnh hưởng tới sức khoẻ những người xung quanh, đặc biệt là trẻ em.
Câu 14: Nhà tôi có hệ thống điều hoà nhiệt độ có thể lọc bỏ được các chất độc trong không khí, nó có lọc được khói thuốc không?
Câu trả lời là Không.
Dường như đây là một biện pháp được cho là hiệu quả và nhiều người tin rằng hệ thống máy điều hoà có thể lọc bỏ khói thuốc. Thực tế, luồng không khí của điều hoà có cảm giác thư thái, thoải mái và có vẻ sạch, nhưng nó không loại bỏ được hết các chất độc không nhìn thấy. Thậm chí anh/chị dùng cả hệ thống điều hoà cũng chỉ làm sạch được bụi trong không khí chứ không có khả năng loại bỏ độc tố trong khói thuốc.
Câu 15: Làm thế nào để giữ cho trong nhà không còn khói thuốc?
- Dán lên tường hoặc trước cửa ra vào biểu tượng không hút thuốc như một cách lịch sự để báo cho khách tới nhà biết, nhà anh/chị không hút thuốc trong nhà.
- Trong trường hợp khách hút trong nhà, lịch sự mới khách ra ngoài để hút.
- Nếu khách yêu cầu được hút trong nhà, anh/chị hãy từ chối. Việc này có thể khiến khách thấy anh/chị không lịch sự nhưng anh/chị có quyền bảo vệ sức khoẻ cho gia đình và con cái.
- Vứt bỏ gạt tàn thuốc lá.
- Nếu trong gia đình anh/chị có người hút thuốc, anh/chị nên khuyên họ bỏ thuốc vì điều này trực tiếp ảnh hưởng tới sức khoẻ của họ và các thành viên trong gia đình. Tuy nhiên khi người hút thuốc chưa thể cai được hoàn toàn, anh/chị cần nghiêm khắc yêu cầu ra ngoài hút thuốc.
- Dạy trẻ con cách lên tiếng khi có người hút thuốc trong nhà và yêu cầu họ ra ngoài hút thuốc.
- Giúp đỡ những người muốn bỏ thuốc trong gia đình.
Câu 16: Tôi có thể làm gì để không hít phải khói thuốc tại nơi làm việc?
Bạn nên biết bạn có quyền có một môi trường không khói thuốc. Hút thuốc hay không có thể lựa chọn được, nhưng nhu cầu hít thở thì không. Có rất nhiều cách để bạn bảo vệ mình và những người khác khỏi hít phải khói thuốc thụ động:
- Anh/chị cần nhấn mạnh về quyền được làm việc trong môi trường không khói thuốc của mình.
- Tỏ thái độ khuyến khích, khen ngợi những cơ sở, khu vực làm việc không khói thuốc và cho mọi người biết lý do vì sao bạn chọn làm việc ở những nơi như vậy.
- Đừng im lặng và chịu đựng khói thuốc. Nếu khói thuốc thụ động khiến bạn thấy không thoải mái, thậm chí bạn phải ra khỏi phòng làm việc, bạn hãy cho người quản lý biết điều này và lý do vì sao bạn khó chịu.
TTTTGDSK
