Giữa năm 2000, nhiều tờ báo ở TP. HCM đã đưa tin về một căn bệnh chết người xảy ra trong những năm 1998-2000. Triệu chứng chủ yếu của bệnh là ho và khó thở dữ dội, một số trường hợp đã tử vong. Báo chí đã mô tả bệnh với hình ảnh “lá phổi trắng xóa” qua việc chụp X-quang phổi và “chất bột trắng giết người”. Những người lao động này chủ yếu làm việc ở những cơ sở chế biến cao su phải tiếp tiếp xúc nghề nghiệp với bột Talc.
Bột talc là gì?
Talc là một loại silicat Mg, có công thức Mg3Si4O10(OH)2. Talc thuộc họ khoáng có thành phần thay đổi, đi từ những công thức tương tư nêu trên đến những công thức gồm có một lượng nhiều Mg, chủ yếu là hỗn hợp silicat. Điều đặc biệt đáng lưu ý là serpentin, tremolit, anthophylit… đều được sắp xếp vào loại Talc (loại phylosilicat), những thành phần này, cả thạch anh, thường có trong Talc. Tremolit và anthophylit là amiăng, thuộc nhóm amyphibol là amiăng xanh rất độc và serpentin loại amiăng ít độc hơn cùng với thạch anh (silic tự do) giữ vai trò quan trọng trong việc gây ra các hình thái bệnh lý khác nhau của bệnh bụi phổi – Talc.
Tacl có ứng dụng rất lớn trong một số ngành công nghiệp như: sản xuất sơn, dược và mỹ phẩm, cao su, dệt… Tiếp xúc với bụi Talc công nghiệp gây ung thư đường hô hấp. Tử vong do ung thư phổi và màng phổi ở công nhân làm việc với bột tacl nhiều gấp 4 lần so với người không tiếp xúc với bột tacl.
Triệu chứng và dấu hiệu bệnh bụi phổi – Talc:
Lâm sàng chủ yếu là ho, khạc nhiều đờm, khó thở ngày càng tiến triển nặng. Khi nghe phổi tiếng thở không còn nhưng lại có tiếng rên lan tỏa, lồng ngực cử động giới hạn. Có thể gặp ngón tay hình dùi trống.
Phim chụp X-quang phổi thường thấy thấm nhiễm kẽ ở vùng giữa và đáy phổi, ở đỉnh không thấy. Có thể gặp khí thũng và đôi khi còn gặp dấu hiệu đặc trưng của đám mờ do mảng dày màng phổi ở vùng cơ hoành và dày màng phổi. Khi bụi Talc có lẫn cả bụi silic, ở phổi có hình ảnh hạt, hạch rốn phổi phát triển.
Biến đổi chức năng hô hấp ở bệnh bụi phổi – Talc rõ rệt qua hội chứng hạn chế, tắc nghẽn. Trong bụi Talc luôn luôn có lẫn bụi amiăng loại độc hại là tremolit và anthophylit.
Trong nhiều năm tiếp xúc với bụi Talc, có thể không có triệu chứng. Đến giai đoạn phát triển, người bệnh khó thở, bắt đầu là khó thở gắng sức sau là khó thở thường xuyên, ho và khạc đờm sau 15-20 năm tiếp xúc với bụi Talc.
Bệnh bụi phổi – Talc có thể làm gia tăng nguy cơ ung thư phổi và bệnh lao. Biến chứng chủ yếu là tâm phế mạn và đây cũng là nguyên nhân tử vong.
Phòng ngừa:
Bệnh bụi phổi – Talc không điều trị được, nhưng có thể dự phòng bằng cách:
- Nghiền ẩm, có thiết bị thu hút bụi tại chỗ.
- Có những thiết bị bảo vệ hô hấp thích hợp, dễ sử dụng.
- Phải tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động tiếp xúc với bụi Talc. Làm các xét nghiệm: X-quang phổi, đo chức năng hô hấp và điện tâm đồ.
.jpg)
