Mùa thu – đông là thời điểm thời tiết thay đổi rõ rệt, nhiệt độ giảm, độ ẩm không khí thấp và có sự chênh lệch lớn giữa ngày và đêm. Những yếu tố này khiến cơ thể con người, đặc biệt là trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh mạn tính, dễ bị suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho vi khuẩn, vi rút phát triển và gây bệnh.
Đây cũng là thời gian các bệnh đường hô hấp, cúm mùa, viêm phổi, tay chân miệng, sốt xuất huyết, viêm màng não… thường xuất hiện và có thể bùng phát thành dịch nếu không được phòng ngừa tốt. Vì vậy, việc chủ động bảo vệ sức khỏe, giữ ấm cơ thể và thực hiện các biện pháp dự phòng là vô cùng quan trọng để bảo đảm an toàn cho bản thân và cộng đồng trong những tháng cuối năm.
1. Các bệnh thường gặp trong mùa thu – đông
1.1. Cảm cúm và các bệnh đường hô hấp trên
- Nguyên nhân: Do các loại vi rút cúm (như Influenza A, B) và các vi rút gây viêm mũi họng, viêm thanh quản… lây qua đường hô hấp.
- Triệu chứng: Sốt, ho, sổ mũi, đau họng, nhức đầu, mệt mỏi, đau nhức cơ.
- Nguy hiểm: Ở trẻ nhỏ, người già và người có bệnh nền, cúm có thể dẫn đến viêm phổi, suy hô hấp hoặc biến chứng tim mạch.
- Phòng bệnh: Tiêm vắc xin cúm mùa hàng năm, giữ ấm cơ thể, đeo khẩu trang khi ra đường, rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc gần với người bệnh.
1.2. Viêm phế quản, viêm phổi
- Nguyên nhân: Do vi khuẩn, vi rút (phế cầu, tụ cầu, H. influenzae…) hoặc do hít phải khói bụi, khí lạnh kéo dài.
- Triệu chứng: Ho kéo dài, sốt cao, khó thở, tức ngực, mệt mỏi.
- Nguy hiểm: Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn tới viêm phổi nặng, nhiễm khuẩn huyết, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.
- Phòng bệnh: Giữ ấm cổ, ngực, bàn tay và bàn chân; hạn chế ra ngoài lúc sáng sớm hoặc đêm khuya; giữ môi trường sống thông thoáng; tiêm phòng phế cầu khuẩn nếu có chỉ định của bác sĩ.
1.3. Viêm mũi dị ứng, viêm xoang
- Nguyên nhân: Do thay đổi thời tiết, độ ẩm và sự xuất hiện của các tác nhân kích thích như bụi, phấn hoa, nấm mốc.
- Triệu chứng: Hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi trong, nghẹt mũi, đau đầu, nặng mặt.
- Nguy hiểm: Bệnh kéo dài dễ chuyển thành viêm xoang mạn, ảnh hưởng đến giấc ngủ và chất lượng cuộc sống.
- Phòng bệnh: Giữ vệ sinh mũi họng sạch sẽ, tránh khói thuốc, khói bếp, giữ ấm vùng mũi và cổ khi trời lạnh; tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn nhiều rau quả và vitamin C.
1.4. Bệnh tay chân miệng và các bệnh truyền nhiễm khác
- Nguyên nhân: Do vi rút đường ruột (Coxsackie, EV71) lây qua tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi, nước bọt hoặc phân của người bệnh.
- Triệu chứng: Sốt, đau họng, nổi hồng ban hoặc bóng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, miệng.
- Nguy hiểm: Có thể gây biến chứng viêm não, viêm màng não, suy hô hấp nếu không được phát hiện sớm.
- Phòng bệnh: Rửa tay thường xuyên, vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân; cách ly trẻ bệnh để tránh lây lan.
Ngoài ra, các bệnh sởi, thủy đậu, viêm não Nhật Bản, sốt xuất huyết vẫn có thể xuất hiện rải rác trong mùa lạnh nếu người dân chủ quan, không tiêm phòng đầy đủ.
1.5. Hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Nguyên nhân: Không khí lạnh và khô là yếu tố kích thích cơn co thắt phế quản; thêm vào đó, ô nhiễm khói bụi và thuốc lá làm tăng nguy cơ tái phát.
- Triệu chứng: Ho, khò khè, khó thở, nặng ngực, đặc biệt về đêm và sáng sớm.
- Nguy hiểm: Các đợt cấp có thể gây suy hô hấp, đe dọa tính mạng.
- Phòng bệnh: Giữ ấm đường hô hấp, tuân thủ điều trị theo hướng dẫn bác sĩ, tránh tiếp xúc khói bụi, thuốc lá; tiêm phòng cúm và phế cầu định kỳ.
1.6. Bệnh tim mạch và tai biến mạch máu não
- Nguyên nhân: Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến mạch máu co lại, làm tăng huyết áp và gánh nặng cho tim.
- Triệu chứng: Đau tức ngực, chóng mặt, khó thở, tê liệt nửa người hoặc nói khó.
- Nguy hiểm: Có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, đột quỵ nếu không cấp cứu kịp thời.
- Phòng bệnh: Giữ ấm cơ thể, đặc biệt vào sáng sớm; kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, đường huyết; ăn uống điều độ, tập thể dục nhẹ nhàng.
2. Cách phòng tránh chung trong mùa thu – đông
- Giữ ấm cơ thể khi ra ngoài, đặc biệt vùng cổ, ngực, tay và chân.
- Duy trì dinh dưỡng hợp lý: Ăn đủ chất, bổ sung rau xanh, trái cây, vitamin C và kẽm giúp tăng đề kháng.
- Vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Giữ nhà cửa thông thoáng, sạch sẽ; thường xuyên rửa tay bằng xà phòng.
- Tập thể dục đều đặn: Giúp cơ thể dẻo dai, tăng sức chống chịu với thay đổi thời tiết.
- Tiêm vắc xin đầy đủ cho trẻ em và người lớn (cúm, phế cầu, sởi, thủy đậu, viêm não Nhật Bản…).
- Khi có triệu chứng bất thường như ho sốt kéo dài, khó thở, đau ngực… cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Chủ động phòng bệnh là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để bảo vệ sức khỏe trong mùa thu – đông.
Gia Huy (t/h)
