Liên cầu lợn (Streptococcus suis) là loại vi khuẩn thường ký sinh ở đường hô hấp, tiêu hóa và sinh dục của lợn, có thể gây bệnh cho cả lợn và người. Ở người, bệnh thường diễn biến nặng, có thể gây viêm màng não mủ, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh lây sang người chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch, mô của lợn nhiễm bệnh hoặc ăn thịt lợn chưa nấu chín kỹ.
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, việc chăm sóc bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn không chỉ tập trung vào điều trị y tế, mà còn bao gồm các biện pháp hỗ trợ và phòng ngừa nhằm giảm biến chứng và tránh lây nhiễm cho cộng đồng.
1. Nguyên tắc chung trong chăm sóc bệnh nhân
- Điều trị tại cơ sở y tế: Bệnh nhân nhiễm liên cầu lợn cần nhập viện càng sớm càng tốt để được điều trị kháng sinh đường tĩnh mạch, theo dõi dấu hiệu sinh tồn và xử trí biến chứng.
- Cách ly: Người bệnh cần được cách ly hợp lý trong giai đoạn cấp tính để giảm nguy cơ lây nhiễm cho người khác, đặc biệt với nhân viên y tế và người chăm sóc.
- Tuân thủ phác đồ điều trị: Sử dụng kháng sinh đúng liều, đúng thời gian theo chỉ định của bác sĩ để tránh kháng thuốc và tái phát bệnh.
2. Chăm sóc y tế và theo dõi tại bệnh viện
- Theo dõi dấu hiệu sinh tồn: Đo nhiệt độ, huyết áp, nhịp tim, nhịp thở và lượng nước tiểu hàng ngày để phát hiện sớm tình trạng sốc nhiễm khuẩn hoặc suy đa cơ quan.
- Theo dõi thần kinh: Vì bệnh dễ gây viêm màng não, cần quan sát các dấu hiệu đau đầu dữ dội, cứng gáy, rối loạn tri giác, co giật.
- Kiểm soát đường huyết và điện giải: Bệnh nhân nhiễm khuẩn nặng dễ bị rối loạn điện giải và đường huyết, cần được xét nghiệm và điều chỉnh kịp thời.
- Hỗ trợ hô hấp và tuần hoàn: Trong trường hợp suy hô hấp hoặc tụt huyết áp, bệnh nhân có thể cần thở oxy hoặc truyền dịch, thuốc vận mạch.
3. Dinh dưỡng và chăm sóc toàn thân
- Chế độ ăn: Cung cấp thực phẩm giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa, đồng thời đảm bảo đủ vitamin và khoáng chất.
- Bù nước và điện giải: Cho bệnh nhân uống đủ nước hoặc dung dịch oresol nếu không chống chỉ định.
- Giữ vệ sinh cá nhân: Lau người bằng khăn mềm, thay quần áo sạch, giữ giường bệnh khô ráo, thoáng mát.
- Hỗ trợ tinh thần: Nhiễm liên cầu lợn có thể gây lo lắng, trầm cảm, nhất là khi biến chứng mất thính lực. Người chăm sóc nên động viên, trò chuyện nhẹ nhàng để bệnh nhân yên tâm điều trị.
4. Chăm sóc tại nhà sau xuất viện
- Tiếp tục uống thuốc theo đơn: Hoàn thành liệu trình kháng sinh nếu bác sĩ kê đơn uống thêm tại nhà.
- Theo dõi tái phát: Nếu xuất hiện sốt trở lại, đau đầu, ù tai, chóng mặt, cần tái khám ngay.
- Tái khám định kỳ: Đặc biệt với bệnh nhân từng bị viêm màng não hoặc biến chứng thính giác, cần đo sức nghe và kiểm tra thần kinh theo lịch hẹn.
- Dinh dưỡng hợp lý: Ăn chín, uống sôi, tăng cường thực phẩm giàu đạm, vitamin C, kẽm để phục hồi sức đề kháng.
5. Lưu ý phòng lây nhiễm cho người chăm sóc
- Trang bị bảo hộ: Khi tiếp xúc với bệnh nhân hoặc dịch cơ thể, cần đeo găng tay, khẩu trang y tế, rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Vệ sinh đồ dùng: Quần áo, ga giường, khăn tắm của bệnh nhân phải giặt riêng bằng nước nóng và phơi nắng.
- Không dùng chung vật dụng cá nhân: Như bát đũa, cốc uống nước, khăn mặt.
- Khử khuẩn bề mặt: Lau sàn, bàn ghế, tay nắm cửa bằng dung dịch chứa chlorine hoặc cồn 70°.
Gia Huy
