Chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng

Trẻ sơ sinh thiếu tháng, sinh ra chưa thích nghi được với môi trường bên ngoài nên rất dễ nhiễm bệnh và suy hô hấp, cho nên việc chăm sóc theo dõi cực kỳ quan trọng. Để chăm sóc tốt, trước hết cần hiểu được đặc điểm sinh lý của trẻ, đặc biệt là chức năng hô hấp, tuần hoàn, dinh dưỡng... 

Về chức năng hô hấp: Trẻ rất dễ bị suy hô hấp vì lồng ngực rất dễ biến dạng, do các xương sườn còn mềm, các cơ gian sườn còn yếu, phổi chưa giãn nở tốt, các phế nang chưa trưởng thành, cấu tạo của trung tâm hô hấp chưa hoàn chỉnh, nhu mô phổi giãn nở không đầy đủ để trao đổi khí. Trong thời gian này, trẻ thường thở bằng miệng, phình bụng lên khi hít vào và thở theo chu kỳ, có thể ngưng thở dưới 15 giây; nếu thời gian ngưng thở kéo dài hơn 15 giây kèm theo tím tái, nhịp tim chậm thì cần được theo dõi và xử trí kịp thời.

Xử trí: Đặt trẻ ở tư thế đầu hơi ngửa bằng cách kê gối dưới vai

- Kích thích gan bàn chân hoặc vuốt nhẹ dọc sống lưng.

Về chức năng điều hòa thân nhiệt: Trẻ dễ bị nhiễm lạnh vì trung tâm điều hòa thân nhiệt ở não còn yếu, kém vận động vì trương lực cơ còn yếu, kết hợp với lớp mỡ dưới da chưa phát triển nên trẻ rất dễ bị mất nhiệt. Vì vậy theo dõi ủ ấm, lau khô cho trẻ là việc làm hết sức quan trọng, nếu để thân nhiệt của trẻ xuống dưới 35⁰C, trẻ sẽ bị hàng loạt các biến chứng suy hệ hô hấp, tổn thương thần kinh, có thể gây xuất huyết ở não. Vì vậy, cần giữ nhiệt độ nơi ở thích hợp, tối thiểu là 24-26⁰C, trẻ được ủ ấm bằng lò sưởi, lý tưởng nhất là trẻ được sưởi trong lồng ấp chuyên biệt, được mang bao tay, tất và đắp chăn ngang bụng.

Về chức năng tiêu hóa và dinh dưỡng: Do trẻ thiếu hụt enzym chuyển hóa bilirubin gián tiếp thành bilirubin trực tiếp nên trẻ thường bị vàng da nặng và kéo dài, nên cần được theo dõi thường xuyên, dạ dày của trẻ thời kỳ này có thể tích nhỏ, nằm ngang, thiếu hụt các men tiêu hóa nên hấp thu không hết thức ăn, cho dù chỉ là sữa mẹ, trẻ thường bị đầy bụng và ói. Với đặc điểm như vậy, nên cho bé bú từ 40 - 60ml sữa trong khoảng thời gian từ 2 đến 4 giờ, tùy vào sức bú của bé, ta có thể tăng dần lượng sữa, bé bú sữa mẹ thường bú lâu hơn và mau đói hơn bú bình. Nếu bé sinh trên 32 tuần, cân nặng trên 2.300gr đã có phản xạ bú thì tập cho bé bú mẹ càng sớm càng tốt, bú theo nhu cầu của trẻ, bú cạn một bên vú rồi hãy chuyển sang bên kia, nếu sữa mẹ quá nhiều mà bú không hết thì nên nặn lấy sữa đầu ra ly, rồi sau đó dùng muỗng đút sữa trong ly cho bé uống dần thay nước lọc, không nên cho bé uống thêm các loại nước khác, vì chỉ cần sữa mẹ là đủ. Nếu trẻ sinh dưới 32 tuần chưa có khả năng bú, phải nặn sữa mẹ rồi cho ăn qua ống thông dạ dày 8 đến 10 lần trong ngày. Việc chăm sóc và giữ cho cuống rốn sạch và khô cũng không kém phần quan trọng, vì cuống rốn rất dễ nhiễm trùng. Bé cần được tiêm phòng như những đứa trẻ sinh đủ tháng. Khi chăm sóc ở nhà không nên tắm hàng ngày vì da bé rất dễ bị khô. Giữ sạch, hấp hoặc ủi khử trùng đối với tã lót trước khi sử dụng, có thể tắm cho bé 1 - 2 lần trong tuần, đặc biệt là khi trời lạnh. Cần tắm nắng cho bé để tận hưởng nguồn vitamine D từ ánh sáng mặt trời. Tốt nhất là 1 tuần sau sinh, nên bộc lộ da càng nhiều càng tốt, khoảng 10 đến 15 phút cho một buổi tắm nắng và thời gian tốt nhất để tắm nắng cho bé là trước 9 giờ sáng. Không được tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cho bé khi chưa có chỉ định của bác sĩ, cho dù là thuốc bổ.

Tóm lại, nhờ những tiến bộ của khoa học nói chung và y học nói riêng, việc chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng ngày nay đã được cải thiện rất nhiều, các trẻ có thể khỏe mạnh và phát triển gần giống như những đứa trẻ bình thường. Tuy nhiên, bên cạnh đó, việc nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ sơ sinh thiếu tháng mất nhiều thời gian, công sức và tốn kém, cho nên việc phòng để tránh cho thai phụ khỏi phải sinh non là việc làm quan trọng nhất. Muốn vậy, trong quá trình chuẩn bị làm mẹ phải cố gắng tăng cường và duy trì một sức khỏe tốt; khi có thai chú trọng bồi dưỡng bằng chế độ ăn uống, làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, tránh lao động quá sức. Trong thời gian mang thai, người mẹ phải chú trọng khám thai định kỳ, đặc biệt là trước 37 tuần; luôn duy trì tâm lý vui tươi lành mạnh và tâm trạng thật thoải mái.